Սկսած 2014 թվականից՝ Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամը (ԵՀՀ) հայտարարում է մրցույթ՝ կրոնական և ազգային փոքրամասնությունների մասին հանդուրժողականության թեմայի շուրջ լավագույն լրագրողական նյութի համար։
Մրցույթի նպատակն է խրախուսել Հայաստանում հանդուրժողականության, խաղաղ համակեցության և բազմազանության վերաբերյալ հավասարակշռված և նրբանկատ լրագրողական լուսաբանումը, որը կնպաստի փոքրամասնություն կազմող համայնքների նկատմամբ հասարակության հանդուրժողական և հարգալից վերաբերմունքի ձևավորմանը։
Այս էջում ներկայացվում են տարբեր տարիների լավագույն լրագրողական նյութերը։
Ամենամյա լրագրողական մրցույթ 2023-2024․ հաղթող նյութեր
1. Էմիլիո Քրիքիո – Հրեական վերածնունդը Հայաստանում Ռուսաստանից արտագաղթի ֆոնին
Հայաստանի հրեական համայնքը հարուստ պատմություն ունի, սակայն այն մնում է փոքրաթիվ և համեմատաբար ամուր: Փետրվարին Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա դրդեց Ռուսաստանից, ինչպես նաև Բելառուսից և Ուկրաինայից բազմաթիվ հրեաների հաստատվել Հայաստանում՝ նոր շունչ հաղորդելով երկրի հրեական համայնքին: Պարգևատրված տեսանյութում ՍիվիլՆեթը զրուցել է համայնքի անդամների և Հայաստանի գլխավոր ռաբբի Գերշոն Բուրշտեյնի հետ՝ ավելի լավ ծանոթանալու այս համայնքին, որը որոշ պատմաբաններ թվագրվում են հայոց թագավոր Տիգրան Մեծի ժամանակներից։
2. Լիլիթ Հովհաննիսյան – Եզդի կինը աշխատաշուկայում․ ԽՍՀՄ-ից մեր օրեր
Արարատի մարզի եզդի բնակիչներ Հաջե Բաքոյանը և Թելո Թամոյանը տեսանյութում կիսվում են իրենց հիշողություններով և պատմություններով։ Նրանք նշում են, որ Խորհրդային Հայաստանի աշխատաշուկայում եզդի կանանց դերը մեծ է եղել, և որ եզդիական գյուղերում բոլոր կանայք աշխատել են՝ հատկապես զբաղվելով գյուղատնտեսական ու հողագործական աշխատանքներով։ Նրանք նշում են, որ թեև իրենց ծնողները դպրոց չեն հաճախել, բայց խրախուսել են իրենց երեխաներին կրթվել։ Հաջեն ասում է, որ կցանկանար, որ իր ձայնը լսելի լինի և եզդի ծնողները չհանեն իրենց երեխաներին դպրոցից։ Տեսահոլովակի հերոսները խոսում են իրենց աշխատանքային փորձառության մասին և խրախուսում են այլ եզդի կանանց աշխատել նույնիսկ ուշ տարիքից: Տեսահոլովակի հերոսներն անդրադառնում են նաև եզդիական համայնքում վաղ ամուսնությունների խնդրին և կոչ անում եզդի աղջիկներին ու կանանց գնալ իրենց երազանքների հետևից։
Ֆահրան (անունը փոխված է) 3 տարի առաջ է Հնդկաստանից Հայաստան ժամանել ամուսնու հետ։ Ուզում էին աշխատանք գտնել ու ապրել Հայաստանում, բայց խնդիրների հանդիպեցին։ «Մինչ կորոնավիրուսի համաճարակը մենք ֆինանսական խնդիրներ ունեինք և ոսկեղենը 1000 դոլարով գրավ դրեցինք։ Երկու ամիս հետո պատրաստ էինք վարկը մարել, գնացինք այնտեղ, որ կանխիկ վճարենք, ոսկին հետ վերցնենք։ Ասացին՝ ոսկին չկա, թալանել են, ոստիկանություն են դիմել, որ քրեական գործ հարուցվի։ Երկու տարի է անցել՝ ոսկին չկա, բայց առանց ոսկու տուն չենք կարող գնալ», – պատմում է Ֆահրան: Ամուսնական վզնոցի, օղերի ու մատանու դիմաց գումար տրամադրողն անհատ է եղել․ նրա հեռախոսահամարներն այժմ չեն գործում։ Ոստիկանություն դիմել չեն կարող, Հայաստանում օրինական կարգավիճակ չունեն։ Ամուսինն աշխատանք է գտել ընտանիքի հոգսերը հոգալու համար։ Պրակաշը (անունը փոխված է) ամեն աշխատանք կատարում է՝ աղբ թափելուց մինչև բեռնակրություն։ Լինում է՝ աշխատեցնում են՝ չեն վճարում։ «Փող կա՝ տալիս է, եթե չէ՝ ասում է՝ վաղը, մյուս օրը։ Մի օր շատ, մի օր քիչ՝ 2000, 3000․․․ Մարդ կա, ասում է ՝ 5000 կտամ 1 ժամվա համար, մարդ կա՝ ամբողջ օրվա համար 7000, կախված աշխատանքից։ Մեկ-մեկ շատ լավ է․ ասում են՝ տուն արի, հաց կեր։ Որոշ մարդիկ վատն են, բոլորը չեն, որ լավն են։ Վատ բաներ էլ են ասում», ասում է Պրակաշը։ 2022-ի առաջին եռամսյակում Հայաստան է ժամանել Հնդկաստանի 2660 քաղաքացի։ Նրանցից 100-ը մնացել է Հայաստանում։ Ժամանողների մեծ մասը ուսանողներ են ու աշխատանքային միգրանտներ։ Ֆահրան և նրա ամուսինը Հայաստանում վատ վերաբերմունքի ու խաբեության զոհ դարձած միակ միգրանտները չեն։ Վերջին կես տարում Միգրացիոն ծառայությունը Հնդկաստանի քաղաքացիներից աշխատանքի թույլտվության և կացության կարգավիճակ ստանալու 126 հայտ է ստացել։ 60-ը հաստատվել է, 11-ը՝ կարճվել։
«Մենաստան» փոդքասթի հատուկ ռեպորտաժը նվիրված է Հայաստանի միակ՝ Ղազարավանի մենաստանին, որը հիմնադրվել է 2018 թվականի հունվարին: Մենաստանում ապրող 8 միանձնուհիներից երեքը պատմում են վանք գալու ու Տիրոջը ծառայելու իրենց որոշման, հարազատների արձագանքի ու բարդ ճանապարհի մասին:
5. Կուշանե Չոբանյան – Մեր կողքին ապրող մարդիկ․ Արջունը
Հնդիկ գործարար, ժամանակակից գրող Արջուն Կրիշնա Լալը երկու տարեկանում ծնողների հետ Հնդկաստանից տեղափոխվել է Նահանգներ ու բավական երկար ժամանակ ապրել ԱՄՆ-ում: 2010 թվականին նա տեղափոխվել է հայրենիք՝ Տիրուվանանդապուրամ, որը Երևանի չափ քաղաք է: Քովիդի ժամանակ տևական շրջան՝ մոտ վեց ամիս, տանն էր ծնողների հետ ու կեսկատակ-կեսլուրջ ասում է, որ այդ ընթացքում շատ էին տարաձայնություններ ունենում:
6. Ալեքսանդր Մարտիրոսյան – Կյանքն առանց կրոնի․ աթեիստները հավատքի երկրում
Փակեք ձեր աչքերը և մի պահ պատկերացրեք, որ ձեզ արգելված է դավանել ձեր հավատքը, որ ձեզ հետապնդում են ձեր համոզմունքների համար, և որ ստիպված եք հրաժարվել ձեր կրոնից կամ համոզմունքից: Ի՞նչ կլիներ, եթե ինչ-որ մեկն ասեր ձեզ, որ դուք չեք կարող աղոթել ձեր Աստծուն, կրել ձեր կրոնական հագուստը կամ նույնիսկ խոսել ձեր հավատքի մասին հանրության առաջ: Դժվար է պատկերացնել։
7. Անի Մարտիրոսյան – «Ծնողներս դեմ էին Ջոյին, ասում էին՝ բարեկամներն ինչ կմտածեն, հիմա շատ են սիրում»․ հայ-կորեական ընտանիքը, տոլման և ապագան Հայաստանում»
Նարինե Գյուլնազարյանը չէր էլ կարող ենթադրել, որ տոլմայի մասին պատմող իր կորեերեն տեսանյութը կարող էր շրջադարձային դառնալ իր կյանքում։ Ասում է՝ տեսանյութը տեղադրելուց հետո նկատեց, որ մի կորեացի մեկնաբանություն է գրել՝ ես եկել եմ Հայաստան, շատ եմ հավանել Հայաստանը, իսկ հիմա սովորում եմ հայերեն։
8. Արևիկ Սարդարյան – Բարեկամություն՝ մանկական անկեղծությամբ
«Բարեկամություն՝ մանկական անկեղծությամբ» տեսանյութում ներկայացվում է ազգությամբ եզդի դպրոցական Ֆատո Հասոյանի՝ հայկական դպրոցում ուսումնառությունից մի հատված։ Դպրոցականի օրինակով ցուցադրվում է, մի կողմից, Հայաստանում եզդիական համայնքի սովորույթները, իսկ մյուս՝ կողմից՝ հայ և եզդի ազգերի համերաշխ համակեցությունը։ Եղբայրության մեկ այլ օրինակ է Տաուսե Մալաքի՝ Հայաստանում եզդիական գլխավոր տաճարը, որը խորհրդանշում է նաև երկու ժողովուրդների փոխադարձ հարգանքը կրոնի և ազգային սովորույթների նկատմամբ։
Ամենամյա լրագրողական մրցույթ 2021-2022․ հաղթող նյութեր
Երեսնամյա Սերենա Ալ Հաջը Հայաստանում ապրող սակավաթիվ մուսուլմաններից է, ում գոյության մասին մենք գրեթե ոչինչ չգիտենք: Թեեւ Սերենան շատ է սիրում հայերին ու Հայաստանը, բայց զերծ չէ մտավախությունից, որ իր կրոնական պատկանելությունը կարող է հայաստանցիներին շփոթության մատնել ու ստիպել զգուշանալ իրենից: Հենց այդ նկատառումով էլ նա գլխաշոր չի կրում ու նախընտրեց չերեւալ տեսախցիկի առջեւ:
6. Անահիտ Հարությունյան - «Մեզ պակասեց խելքը, դասերը չսովորելը». արցախցի երեխաների մտքերը
Հայտնի խոսք կա` եթե ուզում ես ճշմարտությունը իմանալ, խոսիր երեխաների հետ։ Հոդվածի հերոսները արցախցի պատանիներ են, ովքեր տարբեր հարցերի շուրջ խոսել են անկեղծ։ Նրանք կիսվել են իրենց ապրումներով, սպասումներով, հիասթափություններով ու նպատակներով, եւ այն ամենով, ինչ տվեցինք, ինչից զրկվեցինք, ինչ նվիրեցինք ու ինչն անզգուշորեն չկիսեցինք։
7. Կուշանե Չոբանյան - Իսկ սարերի հետևում պատերազմ էր…
… Տասնհինգ օր Ջաբրայիլում մնալուց հետո վերադառնում էինք Երևան: Արցախից Հայաստանի սահման ընդամենը մի քանի կիլոմետր էր, ու դրանք ամբողջովին տարբեր իրականություններ էին: Գորիսի ճանապարհին վառվող լույսեր էին, ռեստորաններ, բենզալցակայաններ, խանութներ, մարդիկ, որոնք կանգնած զրուցում էին, իսկ սարերի հետևում պատերազմ էր, սարերի հետևում մեր զինվորներն էին…
8. Սոնա Մարտիրոսյան - Այլազգի ու այլադավան բնիկ երևանցիները․ բոշաներ
Սա փորձ է՝ պատմելու բնիկ երևանցի բոշաների մասին։ Հայաստանում անհիշելի ժամանակներից ապրում է այլադավան ու այլազգի մարդկանց մի խումբ, որն առանձնանում է իր կենցաղով և յուրահատուկ երանգ է տալիս Հայաստանի մոնոէթնիկ բնակչությանը։
9. Սեդա Ղուկասյան - Բացելով փակ շղթան. եզդի աղջիկները պայքարում են սովորելու իրավունքի համար
Եզդիները Հայաստանում ապրում են դարեր ի վեր: Սա երկրում ամենամեծ կրոնական փոքրամասնությունը. հաշվվում է, որ այսօր Հայաստանում ապրում է 35,000 եզդի կամ բնակչության մեկ տոկոսից ավելին: Եզդիներն ասում են, որ Հայաստանում իրենց զգում են ինչպես տանը: Իրաքից դուրս գտնվող եզդիական ամենամեծ տաճարը հենց այստեղ է գտնվում: Բայց համայնքն ինչ-որ առումով այնուհանդերձ չի ձուլվել ու ապրում է իր կանոններով: Օրինակ ՝ եզդի ընտանիքներում աղջիկներին հազվադեպ են խրախուսում դպրոց գնալ: Ընտանիքները գերադասում են աշխատանքը կրթությունից, և անգամ եթե նրանց հաջողվում է դպրոցն ավարտել, համայնքում խուսափում են համալսարան ընդունվող երիտասարդ աղջիկներ ունենալ:
Ամենամյա լրագրողական մրցույթ 2015-2016․ հաղթող նյութեր
1. Գայանե Սարգսյան - «Երբ ասացի, որ երեխա ենք ունենալու, նա հրաժարվեց ինձնից էլ, երեխայից էլ»․ 22-ամյա մոլոկան Մարիայի պատմությունը
Լոռու մարզի Ֆիոլետովո համայնքի բնակչուհի, 22-ամյա Մարիայի կողմից երեք ամսական որդուն մանկատուն հանձնելու մասին իմացանք դեռ նախորդ տարեվերջին: Փորձեցինք կապ հաստատել նրա հետ՝ հասկանալու համար որդուն լքելու պատճառներն ու փորձել աջակցել նրան: Մարիայի հետ սկզբնական շրջանում հանդիպել չհաջողվեց. նա Երևանում էր, խոստացավ Վանաձոր վերադառնալուն պես հանդիպել: Այս տարվա փետրվարի 23-ին ՀՀ ոստիկանությունը հաղորդագրություն տարածեց այն մասին, որ Վանաձորի կայարանամերձ հատվածում հայտնաբերել են հոշոտված կնոջ դիակ: Մի քանի օր անց Վանաձոր եկած Մարիան զանգահարեց, առաջարկեց հանդիպել ու պատմեց, որ հայտնաբերված հոշոտված կինը իր մայրն է: Մոր մասին զրույցը Մարիային տարավ ետ՝ դեպի մանկություն, որտեղից էլ ըստ իրեն սկիզբ են առել բոլոր խնդիրները:
2. Տիգրան Հովակիմյան -
2.1 «Գավառցիների վերաբերմունքը՝ կրոնական փոքրամասնությունների նկատմամբ»
2.2 «Քարոզչությո՞ւն, թե՝ հոգեորսություն»
3. Հայկուհի Բարսեղյան - Հայաստանում կրթությունն աշխարհիկ է, սակայն դպրոցներում «Քրիստոնեական կրթություն» են անցնում
